De kracht van het verschil

POLARISATIE IN NEDERLAND 

Het Sociaal en Cultureel Planbureau meldt in haar onderzoeksrapport Burgerschapsperspectieven 2019 dat driekwart van de Nederlanders vindt dat de meningsverschillen over maatschappelijke kwesties in Nederland toenemen. De Volkskrant zette de resultaten op een rij:  

“Nederlanders maken zich in toenemende mate zorgen over de manier van samenleven in Nederland. […] Driekwart van de geënquêteerden vindt dat mensen met verschillende meningen steeds feller tegenover elkaar zijn komen te staan. […] Als oorzaken voor de toegenomen spanningen noemen Nederlanders de veranderde mentaliteit (‘iedereen is meer alleen aan zichzelf gaan denken’), de multiculturele samenleving en de media.” 

De ondervraagden zien de grootste tegenstellingen tussen arm en rijk. Tussen autochtone Nederlanders en mensen met een migratieachtergrond zien ze het grootste conflict. Paul Dekker van het SCP noemt de uitkomsten van het onderzoek zorgwekkend. “Dat we steeds harder tegenover elkaar komen te staan. Dat de nuance verloren gaat. Dat mensen agressiever worden in discussies. Dat is echt een groot punt van zorg.”  

Wil je weten wat polarisatie precies is en wat je ertegen kunt doen? Bekijk dit mooie filmpje van Kennisplatform Integratie & Samenleving!

VERBINDEN EN KENNISMAKEN 

Veel instanties zijn bezig met het tegengaan of terugdringen van polarisatie. Uit iedere aanpak en elk onderzoek komt hetzelfde resultaat: contact met elkaar is van cruciaal belang. Zo maakte de Vereniging Nederlandse Gemeenten begin dit jaar de handreiking Van polarisatie naar verbinding. Deze handreiking helpt gemeentes om signalering en interventie goed aan te pakken. In gesprek komen met elkaar is volgens hen de basis om polarisatie tegen te gaan. Ook het Kennisplatform Integratie & Samenleving zegt: “Een lokaal netwerk van sleutelfiguren blijkt, als onderdeel van gemeentelijk preventief beleid, een goede aanpak bij de bestrijding van polarisering en radicalisering.” Opnieuw laten professionals het belang van lokale netwerken en kennis van elkaar zien.  

Op het hoogste ambtelijke niveau wordt deze gedachte ondersteund en dus komt het rijk met de aanpak ‘Moet dat nou zo?! Communicatie in tijden van onbehagen.’ Hierin is een belangrijke stap: wees je bewust van je eigen bubbel. Letterlijk staat er: “Iedereen kijkt op zijn eigen manier naar de werkelijkheid. Om te kunnen verbinden, zal je je eerst bewust moeten zijn van je eigen overtuigingen en proberen te begrijpen hoe iemand anders naar de werkelijkheid kijkt. Probeer vervolgens een gemeenschappelijk denkkader te vinden.” 

Vooroordelen nemen af als mensen uit hun bubbel stappen en met elkaar in contact komen. Deze ‘contact hypothese’ is door vele onderzoeken en in verschillende situaties aangetoond. Een bijzonder voorbeeld is een experiment van Heineken, waarin mensen met tegenstrijdige wereldbeelden met elkaar in contact komen onder het genot van een biertje. Het leverde een prachtige, wereldwijd gewaardeerde commercial op.  

ONTMOETING EN ONDERLING BEGRIP 

Ook de projecten van Move dragen bij aan ontmoeting en onderling begrip. We organiseren al tien jaar projecten waarin kinderen contact leggen met studenten. Twee groepen die elkaar normaal gesproken niet zo snel tegenkomen en die veel van elkaar kunnen leren. We gaan hen natuurlijk niet samen een biertje laten drinken, maar we geven hen de mogelijkheid om samen hun buurt een boost te geven. De ideeën van de kinderen staan hierbij centraal. En we zien dat zij vaak een project willen opzetten waarin contact centraal staat: een buurtfeest waarin wijkbewoners elkaars cultuur beter leren kennen bijvoorbeeld, of een ontbijt met eenzame ouderen. Met deze projecten heeft Move direct positieve impact op het tegengaan van polarisatie. 

HET ONDERWIJS: BUBBELS VAN GELIJKE ZIELEN 

Voor kinderen is het heel belangrijk om hun wereld te vergroten, je kunt niet vroeg genoeg beginnen. Maar in het onderwijs is er juist steeds minder verbinding. “We zien dat groepen leerlingen elkaar steeds minder tegenkomen. Basisscholen zijn vooral gesegregeerd naar opleidingsniveau van de ouders,” meldde onderwijsinspectie in 2019. Ze waarschuwt dat het probleem van segregatie steeds groter wordt. Dat zorgt weer dat kansenongelijkheid toeneemt. De klas zou geen ‘bubbel van gelijke zielen’ mogen zijn. Daar zijn wij het helemaal mee eens. Move zorgt er daarom voor dat kinderen uit die bubbel komen en de wereld om hen heen ontdekken. Dat is niet alleen waardevol voor de kinderen, ook voor studenten én buurtbewoners zijn onze projecten blikverruimend.

VERSCHIL VERBINDT 

In onze projecten zien we vaak hoe verschillend mensen zijn. Voor ons zit het er juist in dat we op zoek gaan naar die verschillen. Dat leidt tot hele mooie dingen: je ziet dat er meerdere aanpakken mogelijk zijn voor hetzelfde vraagstuk, je leert van elkaar. Elkaar leren kennen en weten hoe de leefwereld van de ander eruit ziet, zorgt ervoor dat je elkaar begrijpt. Dit is de basis om polarisatie (en daaropvolgend zelf radicalisering) tegen te gaan. Ontmoeting, onderling begrip en samen aan de slag, daarmee maken we Nederland een nog mooier en socialer land!